هفت مزیت رنگرزی طبیعی و گیاهی در فرش دستباف

یکی از مواردی که می‌توان در هنگام خرید فرش دستباف مورد توجه قرار داد طبیعی یا شیمیایی بودن رنگ به کار برده شده در آن‌هاست. معمولا رنگرزی الیاف پشم و ابربشم در فرش‌های دستباف به دو روش سنتی و صنعتی انجام می‌شود. در روش سنتی یا رنگرزی طبیعی ، الیاف را با رنگ‌های طبیعی (که می‌توان آن‌ها را هم از گیاهان و هم از مواد معدنی و حتی جانوری تهیه نمود) به همراه آب در دیگ‌های بزرگ می‌جوشانند (و گاه با دمایی کمتر از نقطه جوش حرارت میدهند) تا رنگ‌ها به خورد الیاف بروند.

در رنگرزی صنعتی از رنگ‌های شیمیایی استفاده می‌شود که در مقایسه با رنگ‌های طبیعی معایبی دارند. ارزش فرش‌هایی که در آنها از رنگهای طبیعی استفاده شده، هم به دلیل قیمت بالاتر موارد رنگزای طبیعی نسبت به شیمیایی و هم به دلیل دشواری و پیچیدگی رنگرزی سنتی در مقابل صنعتی، بیشتر است. مزایای فرش رنگ شده با رنگهای طبیعی بسیار است که در زیر نگاهی به هفت مزیت مهم آنها خواهیم انداخت :

• درخشش و جلای بیشتر رنگ های طبیعی

فرشی که با رنگهای طبیعی رنگرزی شده باشد در مقایسه با فرشی که به صورت شیمیایی رنگ شده جلای بیشتری دارد. این تفاوت در درخشش به قدری به چشم می‌آید که با اندکی تجربه و دیدن فرش‌های بسیار، می‌توان با نگاه کردن نوع رنگرزی فرش را تشخیص داد.

• هارمونی و رنگبندی بهتر

هماهنگی و هارمونی بین رنگ‌های طبیعی به کار برده شده در فرش بسیار بیشتر از رنگ‌های شیمیایی است. به عنوان مثال ترکیب رنگ‌های طبیعی زرد و قرمز در کنار هم بسیار چشمنوازتر از همین ترکیب با رنگ‌های شیمیایی است. به اعتقاد محققین هر رنگ طبیعی در خود طیفی از رنگ های دیگر را دارد. همین امر موجب ایجاد هماهنگی و درخشش بیشتر آنهاست.

• دوام و ماندگاری بیشتر در مقابل تابش نور

یکی از مشکلاتی که برای فرش‌های رنگ‌شده با رنگ مصنوعی ایجاد می‌شود رنگ‌پریدگی در اثر تابش نور خورشید بر آنهاست. رنگ‌های طبیعی از این معضل به دور هستند و ماندگاری بیشتری در مقابل نور دارند.

• ثبات رنگ‌ها

یکی دیگر از معضلاتی که که معمولا در خصوص نگهداری فرش با آن دسته و چنجه نرم می‌کنیم پس دادن رنگ در صورت ریختن مایعات بر روی آن است. این تجربه را همچنین در هنگام شستشوی فرش نیز می‌توان داشت. زمانی که در هنگام آبکشی فرش آب رنگین از آن خارج می‌شود. فرش‌هایی که به روش سنتی و با رنگ‌های طبیعی رنگرزی شده باشند ثبات بیشتری در رنگ‌ها دارند. در نتیجه با چنین مشکلی مواجه نخواهیم بود. درست است که در روش‌های جدید رنگرزی صنعتی تلاش زیادی شده تا این معضل حل شود، اما کماکان رنگرزی سنتی در این مورد نسبت به روش صنعتی ارجح می‌باشد.

• ارزش هنری بیشتر

عمل رنگرزی سنتی تاریخچه ای کهن دارد. این عمل را به جرات می‌توان هنر نامید. چرا که ظرایف استادانه‌ای در خود دارد و آموختن آن نیز نیاز به زمان و تجربه‌ای بالا دارد. تولید نخ پشم رنگین با استفاده از گیاهان و مواد معدنی و طبیعی نیازمند آزمون و خطای زیادی است تا در نهایت استاد رنگرز بتواند رنگ دلخواه را به دست آورد. در نتیجه به جز خود عمل قالیبافی که بدون شک کاری‌ست هنرمندانه، رنگرزی سنتی نیز هنری قابل توجه است. به همین دلیل فرشی که به روش سنتی رنگرزی شود دارای ارزش هنری بیشتری نسبت به فرش‌های رنگ شده به شیوه‌ی صنعتی می‌باشد.

• حفظ محیط زیست

در مسیر رنگرزی صنعتی آب‌های آلوده به مواد شیمیایی به فاضلاب ریخته می‌شود و می‌تواند موجب آلودگی محیط زیست شود. اما مواد به کار رفته در رنگ‌های طبیعی از آنجایی که منشا گیاهی، معدنی و بعضا جانوری دارند، آسیبی به محیط زیست وارد نمی‌کنند. در عین حال برای مصرف کننده نیز سالمتر هستند. علاوه بر احساس آرامش بیشتر در دیدن رنگهای هماهنگ فرش‌های رنگرزی شده به شیوه سنتی، این نکته نیز حائز اهمیت است که آگاهی به استفاده از مواد ارگانیک و طبیعی در ساخت هر کالایی، خود باعث ایجاد نوعی احساس آرامش در مصرف کننده می‌شود.

• بوی مطبوع‌تر

احتمالا تجربه‌ی بوی نامطبوع فرش دستباف را داشته‌اید. این بو معمولا در اثر پهن بودن و اصطلاحا پا خوردن فرش به مرور از بین می‌رود. اما به طور معمول فرشی که با رنگ‌های طبیعی رنگرزی شده به نسبت فرشی که به شیوه‌ی صنعتی رنگ شده بوی بهتری دارد. در واقع رنگ‌های طبیعی خود دارای بویی مطبوع هستند و می‌توانند بوی نامطبوع پشم گوسفند را از بین ببرند. اما رنگ‌های شیمیایی به طور معمول بویی ندارند و در نتیجه قادر به از بین بردن بوی بد پشم نیستند.